'Journalistiek is een vak'

Journalistiek is een vak laat de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) ons regelmatig weten. Via social media, dat wel. Die zijn immers niet meer weg te denken uit onze informatievoorziening. Hoewel... ze zorgen ook voor chaos, constateerden Roeland Schweitzer en Willem Wansink acht jaar geleden al in hun boekje Iedereen Journalist. Gelukkig zijn er de reguliere media, waarvan je mag aannemen dat ze orde scheppen in die chaos. Maar is dat in de praktijk ook zo? Ik heb soms m'n twijfels.

Laten we eens kijken hoe de regionale krant aan de hand van die social media de beëindiging van een wat wordt genoemd 'een groot illegaal dansfeest' in Best aanpakt. Dankzij die media waren daar meer dan duizend mensen op af gekomen. Er wordt uitgebreid gebruik gemaakt van gedeelde beelden op X en reacties in het popie-jopie-taalgebruik waarvan sommigen zich daar bedienen.

De verslaggever laat niet na beweringen op het voormalige Twitter te citeren over excessief politiegeweld. De filmopnamen zijn onduidelijk, geeft-ie toe, maar 'gelukkig' is er de vrouw die buiten beeld zegt dat politieagenten van iemand 'helemaal z'n hoofd hebben ingetrapt'. Het ene moment klinkt de bewering dat de 'mishandelde' niet meer zelfstandig kon lopen en moest worden weggesleept, maar uiteindelijk ziet de journalist op het filmpje dat hij tussen twee politiemensen meeloopt.

Het enige citaat wat er volgens mij echt toe doet is de verklaring van het Openbaar Ministerie over het geweld waarmee de politie te maken kreeg en 'een aandeel' van de meegenomen verdachte in dat geweld. En, o ja, de politie doet aan zelfonderzoek.

Journalistiek is inderdaad een vak, ondanks de – ook zoiets – de onophoudelijke aandacht voor een kletsmajoor als Johan Derksen.

Honger

Van mijn vader mochten wij niet zeggen 'ik heb honger'. Trek was het aanvaardbare alternatief. Hij zei ooit: 'Ik heb de echte honger gekend'. In de negentiende eeuw, begreep ik. Hij was 3 jaar toen mijn grootvader overleed. Mijn oma voorzag in het onderhoud van haar gezin met wat je kunt beschouwen als de luxe was voor welgestelden. Mijn vader moest dan in de vrieskou zo'n gestreken overhemd op z'n handpalmen naar de klant brengen.

In de Tweede Wereldoorlog hebben wij niet echt honger geleden, maar het was wel karig, hoewel mijn moeder een boeren adres had, waar trouw aan ons werd gedacht. Bij een andere boer konden we ook terecht, maar dan wel bij inlevering van kostbaarheden uit ons huis, zoals het tafelzilver. Wrange ervaring van mijn ouders, die als voordrachtkunstenaars op een priesterfeest bij die boer mochten optreden, in ruil voor deelname aan de maaltijd: de tafel was gedekt met dat ingeleverde zilver.

Na de bevrijding van het zuiden werd het mij via keuring bij de GGD gegund, deel te nemen aan een kinderuitzending naar Engeland. Motief: ondervoeding. Met andere woorden, het had beter gekund. Mijn twee jaar jonger broertje mocht niet mee (slechts één uit hetzelfde gezin), maar werd later wel liefderijk voor 'n tijdje opgenomen in het gezin van een West-Vlaamse 'rustend landbouwer'. Andere boerenkoek,.

Aan deze dingen moest ik denken bij de aanhoudende berichten over die hongerlijders in de Gazastrook. Echte honger.

Een geval van AZC

Een goed gemeenteraadsverslag is nooit weg. Dit is niet zomaar een kreet. Het is namelijk langzamerhand bekend, dat regionale kranten in Nederland het op dit punt nogal eens laten afweten. Waarom, laat ik in het midden. Natuurlijk zit dit de betrokken gemeenten dwars. Sommigen trachten het probleem te ondervangen door de aanstelling van een journalist, die onder meer de taak van het raadsverslag op zich neemt. Dat is dan een journalist tussen aanhalingstekens, want de verslaggever dient onafhankelijk te zijn. Althans in redelijke mate, want bij de onafhankelijkheid van de gemiddelde aan een krant verbonden journalist zijn volgens mij vraagtekens te zetten. Schluss, want de aanleiding tot dit stukje is namelijk een goed raadsverslag in het Eindhovens Dagblad. Dat verhaal gaat over de vestiging van een asielzoekerscentrum (azc) in Nuenen.

Genoemde krant meldt dus dat een krappe meerderheid van de gemeenteraad van Nuenen c.a. 'alsnog heeft ingestemd met zo'n azc voor 159 à 196 vluchtelingen'. Voorlopig voor vijf jaar, maar het kan best tien jaar worden.

Het is duidelijk dat het hier gaat om een geval van azc, zoals die zich overal in het land kunnen voordoen. Het probleem is overbekend: de wantoestanden in Ter Apel, de huiverigheid zo niet de onwil in andere gemeenten in den lande om die last van de Groningse gemeente ten dele over te nemen. De gesignaleerde onwil, laksheid, huiver, enfin vul maar in, heeft zoals bekend geleid tot de zogenaamde spreidingswet. Gemeenten die besluiten, iets aan de opvang van vluchtelingen te doen, laten zich niet altijd leiden door menslievendheid, maar realiseren zich vaak dat zij er anders van bovenaf toe zullen worden gedwongen. In Nuenen spelen, zo blijkt uit het raadsverslag, beide factoren een rol.

De politieke knoop zit 'm ook in het Nuenense geval in de beroering onder omwonenden van het toekomstige azc. Vandaar dat sommige fracties liever een spreiding over drie kleinere locaties bepleitten, lees ik. 'Dat vergroot de kans op veiligheid, integratie en acceptatie.' Uiteindelijk zou dat toch te duur worden, verkondigde het dagelijks bestuur van de gemeente, en tot veel vertraging leiden. Nog meer vertraging? Het plan is nota bene in 2023 gelanceerd en de gekozen locatie zou pas in de loop van 2025 gebruiksklaar kunnen zijn.

Sorry, Ter Apel, het wil maar niet opschieten.

Betaal of...

Cyber en cybercriminaliteit, wat is dat? Zo is het ongeveer gesteld met de gemiddelde mens van de 21e eeuw. Nochtans, de waarschuwingen voor digitale fraudeurs, afkomstig van onder anderen de banken, zijn niet van de lucht. En vergeet de verhalen niet van slachtoffers die uitroepen 'hoe heb ik zo stom kunnen zijn?' In de val getrapt van klootzakken die zomaar aan de deur stonden met een of andere smoes of online een hengeltje uitwierpen met het doel, de ander tot betalen aan te sporen, zo niet te dwingen.

Is aan de orde van de dag. Vorige week kreeg ik zomaar een SMS met de 'waarschuwing': direct je schuld van 1237 euro betalen! Kletskoek, ik heb helemaal geen schulden. Vandaag meldt de krant

'Digitale fraudeur blijft meestal buiten schot' en: 'Rapport: te weinig kennis en ervaring bij de politie'. Dat laatste blijkt (uit de staart van het verhaal) in zoverre mee te vallen dat de cijfers uit het geciteerde, alarmerende rapport stammen uit een periode van voor 2020. De landelijke korpsleiding van de politie laat weten dat de vaardigheid inmiddels is verbeterd. Wat natuurlijk niet betekent (en da's natuurlijk mijn conclusie) dat voortdurende waarschuwingen niet op hun plaats zijn. Zie het lullige SMS-je in mijn digitale box.

Aarzel dus niet in concrete gevallen aangifte bij de politie te doen. Ik zou daar nog iets aan willen toevoegen. Moet het altijd een aangifte zijn? Ik vind dat ook onnozel lijkende gevallen, zoals dat SMS-je ter kennis van gespecialiseerde functionarissen moeten worden gebracht. Ter versterking van de 'kennis en ervaring'. Dat hoeft niet per door velen als 'te ingewikkeld' beschouwde chatboxen. Over dat laatste gesproken, ik ben onlangs van zo'n medium afgehaakt, nadat een zekere Chantal mijn vraag begon te beantwoorden met: 'Goeje vraag' en me vervolgens het bos instuurde. Nee, gewoon een mailadres van een deskundige politionele persoon, waar je met je ervaren gekkigheid terecht kunt. Is dat nou zo moeilijk?

Even twee weken wachten

Een rechter verbiedt de krant een verhaal te publiceren, nadat iemand de zaak heeft aangekaart omdat hij meent dat zijn veiligheid in het geding is. De journalistiek staat op z'n achterste benen, want persvrijheid. Een hogere rechter gaat daarin mee; de persvrijheid en dus (voor even) de democratie gered. Tja, hoe vrij is de pers? Dit zijn zaken die ons in deze tijd van zinloos geweld aanhoudend bezig houden, maar als het dienaangaande over het beleid van de media gaat, zijn er toch wel vraagtekens te plaatsen.

Neem nou het duidelijk uit de VS overgewaaide wapen- en vuurwerkgeweld. Imitatiegedrag is aan de orde van de dag, heb ik al eens geconstateerd. Natuurlijk kun je dat als pers (gedrukt of niet) moeilijk negeren, al was het alleen maar vanwege de hijgerige concurrentie. Gemist is al gauw een dramatisch gegeven in die kringen. En publiciteit is bovendien niet zelden het secundaire doel van de daders. Aandacht!

Wat bij het gesignaleerde geweld opvalt is de machteloosheid van de betrokken overheid. De vraag is hoe en in welke mate je daar als medium de aandacht op moet vestigen. Als automatisch dringt zich bij mij een oud adagium op: 'schrijven is de kunst van het weglaten'. Maar het gaat hier niet in de eerste plaats om 'kunst'. Wel over verantwoordelijkheid.

Om maar eens 'n voorbeeld te noemen: een burgemeester besluit op grond van zijn bevoegdheden aangaande de handhaving van de openbare orde, tot het laten plaatsen van een camera op een plek waar herhaling van een vuurwerk-aanslag kan worden verwacht. Natuurlijk is dat 'nieuws'. Maar moet daar ook bij worden vermeld (en dat is een vraag die de verantwoordelijke journalist c.q. zijn leidinggevende zich moet stellen) dat die camera daar twee weken blijft staan? Want de dader/aandachttrekker weet dan precies hoe lang hij op de plaats delict moet wegblijven. Die camera heeft daardoor totaal geen zin en de bestuurder staat met zijn machteloosheid te kijk.

Kiske

Waarom was Kees Rijvers voor mij als niet-liefhebber de belangrijkste voetballer van Nederland? Typisch een vraag van een stokoude man. Omdat ik Kiske in 1953 in de weer zag bij NAC, toen mij door m'n toenmalige hoofdredacteur was opgedragen, in het kader van m'n  journalistieke opleiding naar zo'n zondagse wedstrijd te gaan. Ik weet niet eens meer tegen wie of wat er werd gespeeld. Rijvers' verdere carrière is dus aan mij minder besteed, behalve dan iets in de geest van daar is onze Kiske weer. 

Hoe belangrijk de latere bondscoach evenwel was, lees ik in het stuk naar aanleiding van zijn overlijden (op maar liefst 97-jarige leeftijd!) in het Eindhovens Dagblad. Wat wil je, als trainer van PSV heeft hij die club op het niveau gebracht, waardoor ze nu een internationale status heeft. Zoiets. En om de krant te citeren, een Willy van de Kerkhof (Skieten Willy!) laat weten dat hij en zijn broer René zonder dat Kiske een totaal andere carrière zouden hebben gehad.

Wat heb ik allemaal gemist door mijn inertie jegens het voetbal? Godzalhetweten. Je zult maar door het leven gaan met alleen maar de herinnering aan het zwoegende 25-jarige kereltje op het oude Bredase veld. En aan de opdracht die ik toen kreeg, om de puntenlijstjes op te stellen, teneinde die in het oude pand van De Stem aan de Reigerstraat in het centrum voor de ramen te hangen. Alles gebeurde toen nog analoog; je fietste naar de stad om de voetbaluitslagen te vernemen, net als die van de verkiezingen trouwens.

Kees Rijvers was kennelijk 'n groot man. Gelukkig zijn er velen die daarvan kunnen getuigen.

Ben je BN-er? Kijk uit!

Ben je een Bekende Nederlander? Kijk dan wel uit. Binnen de kortste keren circuleren er verhalen over grensoverschrijdend gedrag van jouw kant. Nu is cabaretier Theo Maassen weer aan de beurt. ‘Huiselijk geweld’. Een veelgelezen roddelblad deed er z’n voordeel mee en, ja hoor, de traditionele pers vindt weer eens ‘dat ze er niet omheen kan’. Ook als duidelijk blijkt dat er niks van waar is. Nattevingerwerk.

Uit en te na wordt het hele verhaal uit de doeken gedaan, terwijl Maassen in eerste instantie terecht dacht: zo’n kletsblaadje, daar maak je je toch niet druk om, dat laat je toch links liggen?

De hoofdredacteur van dat blaadje, sowieso een kletsfiguur weten we van de incidenteel bekeken commerciële tv, zegt onder meer dat ‘wij ons baseren op appberichten’ Ah zo. De eerlijkheid gebiedt mij toe te geven dat ik dat laatste ontleen aan de ‘echte’ journalistiek. Toch nog ergens goed voor, al bevestigt het dat ‘t wel moeilijk is als integer journalist roddel over BN-ers te negeren. Kwestie van wat meer doordenken en zelfbeheersing?